Monkeypox, vaak apenpokken genoemd, is een virusinfectie die oorspronkelijk vooral in West- en Midden-Afrika voorkwam. Soms komt er een reiziger uit die regio naar Europa met deze ziekte. Deze zoönose (ziekte die van dier op mens kan overgaan) komt vooral voor bij knaagdieren in Afrika. Sinds het voorjaar van 2022 verspreidt de ziekte zich ook in andere delen van de wereld, waar-­onder in Nederland. Nieuw daarbij is de mens-op-mens overdracht van het virus. De ziekte verloopt bij mensen meestal mild.

Op 21 mei 2022 is Monkeypox door de minister aan­gewezen als een meldingsplichtige ziekte groep A. Dat betekent dat het vaststellen van Monkeypox of het vermoeden daarvan vanaf heden direct gemeld moet worden bij de GGD.

De ziekte begint vaak, maar niet altijd, met algemene klachten zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, ­rillingen en moeheid.

De uitslag komt een paar dagen later en begint met vlekken die overgaan in blaasjes, typische (apen)pokken. Na het indrogen van de blaasjes blijven korsten over die uiteindelijk na twee tot drie weken van de huid afvallen. Het is mogelijk dat er littekens komen op de plekken van de blaasjes. Bij een aantal personen in de huidige uitbraak is sprake van proctitis, een pijnlijke ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm (het laatste deel van de darm).

Bij een verdenking op monkeypox wordt er door de behandelaar (specialist en/of huisarts) of door de GGD diagnostiek uit­gevoerd. Bij een bewezen monkeypox voert de GGD bron- en contactonderzoek uit, waarbij contacten met een hoog risico op besmetting een post-expositie vaccinatie wordt aangeboden.

Op 12 juni kreeg GGD Haaglanden de eerste melding van een positieve diagnostiek van monkeypox bij een persoon. Daarna is dit aantal in de regio gestegen tot 34 in de hele maand juni. De transmissie in Nederland lijkt nog niet tot stand gebracht.

De meeste besmettingen worden gevonden bij MSM (mannen die seks hebben met mannen). Monkeypox wordt overgebracht door intiem contact zoals zoenen, vrijen en seks. Het virus kan binnendringen via de slijmvliezen en kleine wondjes of scheurtjes in de huid. Mogelijk kan het virus zich ook verspreiden via druppels uit blaasjes of uit de mond-keelholte, hoewel deze kans momenteel als laag wordt ingeschat. Om verdere verspreiding in Nederland te voorkomen is er gestart met een vaccinatiecampagne voor risicogroepen. In de regio Haaglanden is de GGD op maandag 25 juli begonnen met vaccineren.

In april is er een uitbraak van buiktyfus geweest onder asiel­zoekers en medewerkers van een noodopvanglocatie op een riviercruiseschip in Haarlem, regio Kennermerland. In totaal zijn er 69 bevestigde gevallen gemeld. Dit betrof 49 asielzoekers en 20 medewerkers. Twee van deze medewerkers waren woon­achtig in de regio Haaglanden. Er zijn geen secundaire gevallen gemeld.

Buiktyfus wordt veroorzaakt door de Salmonella Typhi bacterie. Dit is een invasieve bacterie die zeer efficiënt de darmmucosa passeert en vervolgens de monocyten en macrofagen in de mesenteriale lymfeklieren infecteert.

De ziekte kan sluipend beginnen met toenemende koorts, ­verminderde eetlust, hoofdpijn, malaise en vage buikpijn. De patiënt kan suf worden In het begin, vóórdat de koorts begint is er soms even diarree; daarna is er meestal sprake van obstipatie, die soms (weer) overgaat in diarree. De besmettingsweg is fecaal-oraal.

Buiktyfus wordt in feite alleen verspreid door consumptie van water en/of voedsel, besmet met feces van patiënten/dragers.

Buiktyfus is een serieus gezondheidsprobleem onder de lokale bevolking van de meeste landen in Centraal- en Zuid-Amerika, in Afrika en in Zuid- en Zuidoost-Azië. 

De gemelde besmettingen in Nederland betreffen meestal reizigers uit het buitenland. Een uitbraak als dit jaar in Kennermerland is uitzonderlijk voor Nederland.

Er wordt vanuit gegaan dat de besmettingen via het drinkwatersysteem van het cruiseschip hebben plaatsgevonden. Het betrof een oud schip, waarbij door een latere aanpassing een enkelvoudige wand tussen de drinkwater- en vuilwatertank is ontstaan. Bij inspectie werden gaatjes geconstateerd bovenin de scheidingswand tussen deze tanks, ontstaan door corrosie. Bij hoge vulstand van de vuilwatertank heeft vuil water met daarin Salmonella naar de drinkwatertank kunnen lekken. In meerdere monsters uit de drinkwatertank is door het Streeklaboratorium Haarlem middels PCR Salmonella DNA aangetoond.