volksgezondheid

De coronapandemie heeft ons geleerd hoe ontwrichtend een pandemie is voor mensen, voor de economie en voor de samenleving als geheel. Dit is de reden waarom het kabinet Rutte-IV in 2022 pandemische paraatheid tot een speerpunt heeft gemaakt. 1 Het programma Versterking Infectieziektebestrijding en Pandemische paraatheid GGD’en (VIP) komt hieruit voort. 2 VIP moet ervoor zorgen dat infecties in een vroeg stadium in de kiem gesmoord kunnen worden. Dit artikel legt uit wat het doel is van VIP, hoe het binnen GGD Haaglanden is ingezet binnen de afdeling Infectieziektebestrijding (IZB) en welke resultaten GGD Haaglanden in 2025 en 2026 wil behalen.

Wat is VIP?

Het VIP-programma heeft als doel GGD’en pandemisch paraat te maken, zodat GGD’en infectieziekten in de toekomst beter kunnen voorkomen en signaleren, om verspreiding te voorkomen. Het programma kent 5 pijlers (zie figuur 1), loopt vanaf januari 2023 en wordt gefinancierd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Voor 2023 en 2024 was er jaarlijks 38 miljoen euro beschikbaar, wat voor GGD Haaglanden neerkwam op jaarlijks 1,5 miljoen euro. 3, 4 Vanuit VIP is geld beschikbaar voor investeringen in personeel, bovenregionale/provinciale samenwerking, wetenschappelijke kennisinfrastructuur en opleiding.

Schematische weergave van de 5 pijlers van Versterking infectieziektebestrijding en pandemische paraatheid GGD’en.

Figuur 1 De 5 pijlers van VIP 2

Wat heeft GGD Haaglanden in 2023 en 2024 bereikt met VIP?

Een van de taken van de afdeling IZB is het achterhalen van de bron van besmettingen bij een melding van een infectieziekte, waarbij een multidisciplinair team onderzoekt met wie de patiënt in contact is geweest. Daarnaast adviseert de afdeling bij uitbraken instellingen zoals scholen en zorginstellingen. Bij uitbraken treedt een Outbreak Management Team (OMT) in werking en door de VIP-gelden is dit team verrijkt met meerdere disciplines, zoals een epidemioloog en communicatieadviseur. Dit draagt bij aan het verder vormgeven van de 7 kerntaken van infectieziektebestrijding (zie kader).

Schematische weergave van het organogram, vaste deelnemers en medewerkers op afroep van het Outbreak Management Team van GGD Haaglanden.

Figuur 2 Organogram Outbreak Management Team (OMT) GGD Haaglanden [bron: GGD Haaglanden]


AIB: Algemene Infectieziektebestrijding; AIO: Arts in Opleiding; DI: Deskundige Infectiepreventie; IZB: Infectieziektebestrijding; IZ: Infectieziekten; PSH: Psychosociale Hulpverlening

De 7 kerntaken van infectieziektebestrijding

  1. Bestrijden van infectieziekten en voorkomen van verdere verspreiding
  2. Surveillance (systematische gegevensverzameling)
  3. Beleidsadvisering
  4. Preventieactiviteiten
  5. Netwerk en regie
  6. Voorbereiding op grootschalige infectieziekte-uitbraken
  7. Kennis en onderzoek 5

Binnen de afdeling IZB van GGD Haaglanden heeft VIP bijgedragen aan het bouwen van een stevige basis voor toekomstbestendige infectieziektebestrijding. Voor de 5 pijlers is dat concreet:

  1. Kwetsbaarheden wegnemen voor pandemische paraatheid. Het IZB-team is uitgebreid met onder andere medisch medewerkers, infectieziektenepidemiologen en een datamanager. Ook is een ‘first response-team’ opgetuigd. Bij de mazelenuitbraak in 2024 heeft dit team intern voor extra mensen gezorgd om deze grootschalige uitbraak te bestrijden. Dit ging via het opschalen van bron- en contactonderzoek.
  2. Versterken (boven)regionale monitoring en surveillance. Door gegevens van de 4 GGD’en in de provincie Zuid-Holland (Haaglanden, Hollands Midden, Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Holland-Zuid) te combineren in een bovenregionaal dashboard met actuele gegevens over infecties, kunnen epidemiologen sneller reageren op infectieziekte-uitbraken. Zij spelen ook een rol in het onderzoek naar de bron en de verspreiding van de infectie in uitbraakonderzoek.
  3. Versterken van de wetenschappelijke kennisinfrastructuur via samenwerking met andere GGD’en en onderzoeksinstellingen binnen de Academische Werkplaats Publieke Gezondheid (https://awpglumens.nl). Een onderzoek dat nu loopt binnen GGD Haaglanden is het nader karakteriseren van jongvolwassenen onder wie een toename van gonorroe wordt gezien, met als doel het gericht opzetten van (preventieve) campagnes.
  4. Samenwerken op bovenregionaal niveau. De 4 GGD’en van Zuid-Holland hebben een gezamenlijke dagstart opgezet om waar nodig werkzaamheden aan het bron- en contactonderzoek over te dragen.
  5. Slim en versneld opleiden van artsen en verpleegkundigen. Het aannemen van een opleidingscoördinator heeft geleid tot een eenduidigere opleiding van artsen in opleiding tot specialist (AIOS) en meer samenwerking tussen AIOS in de regio.

Wat wil GGD Haaglanden nog bereiken?

De nadruk ligt in 2025 en 2026 op het verder ontwikkelen van de kerntaken van de infectieziektebestrijding. Een van de aspecten is het vergroten van de zichtbaarheid van GGD Haaglanden. Hiervoor worden onder andere netwerkgesprekken gevoerd met bijvoorbeeld verpleeghuizen, om hen voor te lichten over infectiepreventie. GGD Haaglanden wil graag een beeld hebben van hun infectiepreventiebeleid en via netwerkgesprekken een band opbouwen, zodat instellingen GGD Haaglanden laagdrempelig kunnen vinden bij vragen over infectiepreventie.


Voor preventie wordt samengewerkt met de afdeling Gezondheidsbevordering van GGD Haaglanden, zodat de afdeling IZB beter inzicht krijgt in de samenstelling van wijken en de wensen van inwoners. Ook wordt input geleverd aan de Haagse preventieaanpak, om te kunnen inspelen op de wensen van inwoners ten aanzien van hun gezondheid. Het doel is om inwoners meer (positieve) gezondheid te laten ervaren.


Ook wordt de bovenregionale samenwerking met andere GGD’en versterkt, om kennis en middelen te bundelen. Tot slot geeft GGD Haaglanden via werkgroepen input op landelijke ontwikkelingen, zoals de Pandemisch Parate Informatievoorziening (PP-IV) en de Landelijke Functie Opschaling Infectieziekten (LFI). 7, 8

Illustratie van de missie van de afdeling Infectieziektebestrijding van GGD Haaglanden.

Missie van afdeling Infectieziektebestrijding van GGD Haaglanden (bron: GGD Haaglanden)

Hoe verder (in het licht van de aangekondigde bezuinigingen)?

De VIP-gelden worden in 2025 en 2026 omgezet in structurele versterkingen voor GGD’en voor personeel, monitoring & surveillance, opleiden, academisering en bovenregionale samenwerking. 3 Dit biedt GGD’en continuïteit in het verder versterken van infectieziektebestrijding. Het is echter onduidelijk hoe de financiering er na 2026 uitziet. 6

Met de onzekere financiering in het vooruitzicht, blijft GGD Haaglanden zoeken naar efficiënte manieren om infectieziektebestrijding te blijven versterken, zoals via procesoptimalisatie. Het is essentieel om de focus te behouden op alle 7 kerntaken, zodat de GGD’en ook in de toekomst effectief infectieziekten kunnen voorkomen en uitbraken kunnen bestrijden.

Wilt u reageren?
Mail de auteurs of de redactie

 Over de auteurs

E.J. Heeregrave, PhD, beleidsmedewerker,
afdeling Infectieziektebestrijding, GGD Haaglanden;

I. Ligthart, MSc, Programmamanager VIP,
afdeling Infectieziektebestrijding, GGD Haaglanden.


E-mailadres: Edwin.Heeregrave@GGDHaaglanden.nl

Referenties

  1. Rijksoverheid. Kabinet start plan pandemische paraatheid [Online]. 2022 (Bezocht op 17 dec 2024); Hier online beschikbaar. 
  2. GGD GHOR Nederland. Versterking Infectieziektebestrijding en pandemische paraatheid GGD’en [Online]. 2022 (Bezocht op 17 dec 2024); Hier online beschikbaar. 
  3. Ministerie van VWS. Kamerbrief structurele versterkingen van de pandemische paraatheid van publieke gezondheid en infectieziektebestrijding [Online]. 2023 (Bezocht op 19 dec 2024); Hier online beschikbaar.
  4. GGD Haaglanden. Tweede bestuursrapportage 2024 van de Gemeenschappelijke Regeling GGD en Veilig Thuis Haaglanden [Online]. 2024 (Bezocht op 16 jan 2025); Hier online beschikbaar.
  5. GGD GHOR Nederland. De kerntaken van de infectieziektebestrijding [Online]. 2022 (Bezocht op 19 december 2024); Hier online beschikbaar.
  6. Tweede Kamer der Staten Generaal. Bezuinigingen publieke gezondheid en infectieziektebestrijding [Online]. 2024 (Bezocht op 16 jan 2025); Hier online beschikbaar.
  7. Paulina EJ (DPG GGDHN), Soorsma H (MINVWS). Pandemisch Parate Informatievoorziening voor de infectieziektebestrijding [Online]. 2024 (Bezocht op 27 jan 2025); Hier online beschikbaar.
  8. RIVM. Landelijke Functie Opschaling Infectieziektebestrijding (LFI) [Online]. (Bezocht op 27 jan 2025); Hier online beschikbaar.

De potlucklunch wordt iedere zaterdag georganiseerd rond lunchtijd. Er worden groenten en kruiden uit de tuin gebruikt om gerechten te bereiden. Aanvullend nemen stadstuinders zelf ingrediënten of gerechten mee om te delen tijdens de lunch.